دنده مرده چیست؟ مضرات رانندگی با دنده مرده برای گیربکس

بسیاری از ما در اولین تجربه‌های رانندگی، با موضوع دنده مرده آشنا شده‌ایم. برای رانندگان تازه‌کار این پرسش پیش می‌آید که دنده مرده چیست؟ دنده مردن چگونه است؟ مضرات رانندگی با دنده مرده چه هستند؟ دنده مرده در گیربکس اتوماتیک نیز وجود دارد؟

دنده مرده چیست؟

هنگامی که دور موتور خودرو از حد مشخصی پایین‌تر باشد، باید دنده را به مرحله قبل بازگردانید یا در اصطلاح دنده معکوس بدهید. درصورتی‌که دنده معکوس نداده باشید، دور موتور بیش از حد کاهش می‌یابد و خودرو در حالت دنده مرده قرار می‌گیرد.

در خودروهای معمول بازار ایران که به موتورهای چهارسیلندر مجهزند، دور موتور باید بیشتر از ۲۰۰۰ دوربردقیقه باشد. اگر دور موتور از ۲۰۰۰ دوربردقیقه کمتر شود و شما دنده را عوض نکرده باشید، خودرو در حالت دنده مرده قرار می‌گیرد. عبارت دنده مرده به ناهماهنگی در سرعت چرخش موتور و گیربکس اشاره دارد. در واقع برای هر وضعیت حرکت موتور، یک وضعیت حرکت گیربکس نیز تعریف شده که این دو حالت باید با هم هماهنگ باشند.

رانندگی با دنده مرده آسیب زیادی به مجموعه موتور و گیربکس خودرو وارد می‌کند. رانندگان تازه‌کار به‌دلیل نداشتن آشنایی کامل با خودرو یا بی‌توجهی به دور موتور هنگام حرکت، بارها این اشتباه را می‌کنند. همچنین ممکن است به‌دلیل جلوگیری از برخورد با موانع هنگام حرکت و اجرای مانورهای حرکتی، زمان لازم برای تعویض دنده را نداشته باشید.

منظور از دنده مرده چیست؟

هنگام رانندگی باید سرعت خودرو و دنده هماهنگ باشد. درصورتی‌که در دور موتور کمتر از ۳ و ۴ هزار دنده را عوض کنید، از دنده مرده استفاده کرده‌اید.

نشانگر دور موتور همیشه جلوی چشم راننده است؛ بنابراین اگر نمی‌توانید از روی صدای خودرو زمان درست تعویض دنده را متوجه شوید، بهتر است نیم‌نگاهی به آمپر دور موتور بیندازید.

دنده مرده دادن یعنی قبل از رسیدن موتور به حداکثر گشتاور، دنده تعویض شود؛ با این کار بخشی از توان خودرو استفاده نمی‌شود. تکرار این کار در طولانی‌مدت به گیربکس و موتور آسیب می‌رساند.

مضرات رانندگی با دنده مرده

حرکت خودرو با دنده سبک نه‌تنها شتاب را کاهش می‌دهد، بلکه صدای ناهنجاری نیز تولید می‌کند. صدای دنده مرده در واقع نشان‌دهنده نبود تطبیق گیربکس و سرعت موتور است. درصورتی‌که به این کار ادامه دهید، عوارض جبران‌ناپذیر زیر گربان‌گیرتان خودروتان خواهد شد:

• کاهش شدید شتاب خودرو
• روغن‌سوزی موتور
• خرابی رینگ و پیستون
• خرابی بوش سیلندر
• خرابی کلاچ
• احتمال پارگی و خرابی تسمه‌تایم
• خرابی و فرسودگی سوپاپ
• ایرادات جدی در سیستم خنک‌کننده

دلایل دنده مرده در گیربکس اتوماتیک

در خودروهای مجهز به گیربکس اتوماتیک، ای‌سی‌یو یا همان سیستم کامپیوتری خودرو دنده را مطابق با میزان فشاری که پا به پدال گاز می‌آورد، عوض می‌کند. در‌صورتی‌که مشکلاتی در سیستم کامپیوتری خودرو به وجود آمده باشد، ممکن است تعویض دنده به‌درستی انجام نشده و دنده مرده در گیربکس اتوماتیک رخ دهد؛ بنابراین برای رفع مشکل دنده مرده در خودروهای مجهز به گیربکس اتوماتیک بهتر است موضوع را با متخصص در میان بگذارید.

روش صحیح دنده‌دادن را بیاموزید

بهترین دور موتور برای تعویض دنده بین ۳ تا ۴ هزار دور در دقیقه است. در این حالت، صدای خودرو زمان مناسب تعویض دنده را نشان می‌دهد. اگر این صدا را به‌درستی تشخیص نمی‌دهید، باید با استفاده از آمپر دور موتور، زمان درست تعویض دنده را تعیین کنید. همچنین می‌توانید طبق راهنمای زیر، با‌توجه‌به سرعت خودرو دنده مناسب را انتخاب کنید:

• صفر تا ۲۵ کیلومتر در ساعت با دنده یک
• ۲۵ تا ۴۰ کیلومتر در ساعت با دنده دو
• ۴۰ تا ۷۰ کیلومتر در ساعت با دنده سه
• ۷۰ تا ۹۰ کیلومتر در ساعت با دنده چهار
• سرعت‌های بالاتر از ۹۰ کیلومتر در ساعت با دنده پنج

استفاده از دنده سنگین

معمولاً به دنده ۱ و ۲ دنده سنگین می‌گویند و زمانی که می‌خواهید از نهایت قدرت خودرو بهره ببرید، باید از آن‌ها استفاده کنید. استفاده از این دنده‌ها در موارد زیر پیشنهاد می‌شود:

• حرکت در سربالایی یا سراشیبی با شیب تند
• استفاده کمتر از ترمز و کنترل بهتر سرعت

جمع‌بندی

امیدواریم با مطالعه این مطلب دید کاملی به مضرات دنده مرده رفتن با خودروها پیدا کرده باشید. در خودروهای دنده‌ای، وظیفه تعویض دنده برعهده راننده است؛ بنابراین لازم است پیش از آنکه به سفرهای طولانی بروید، مدت قابل‌توجهی را با خودرو در مسیرهای کوتاه رانندگی کنید و مهارت رانندگی خود را بیشتر کنید.

در خودروهای اتوماتیک، گیربکس به‌صورت خودکار دنده را عوض می‌کند. بهتر است هنگام رانندگی با خودرو مجهز به گیربکس اتوماتیک، اجازه بدهید گیربکس در حالت درایو یا D دنده‌ها عوض کنید و آن را در حالت دستی قرار ندهید. بااین‌حال اگر گیربکس اتوماتیک خودرو شما دنده‌ها را درست عوض نمی‌کند، باید دنبال رفع ایراد آن باشید./دیجیاتو