ESP چیست و چگونه کار می‌کند؟ آشنایی با سیستم کنترل پایداری

یکی از سیستم‌های موثر در ایمنی خودرو، ESP یا سیستم کنترل پایداری است. این سیستم وظیفه دارد در صورت بروز بی‌تعادلی در خودرو، کنترل بخش‌های مختلف را برای لحظاتی کوتاه به دست بگیرد تا خودرو بار دیگر به مسیر اصلی بازگردد. به این ترتیب ESP می‌تواند کمک بزرگی به راننده در زمین‌های لغزنده یا پیچ‌ها بکند. در این مطلب به بررسی ESP و آشنایی با سیستم کنترل پایداری می‌پردازیم.

ESP چه وظیفه‌ای در خودرو دارد؟

وقتی در مسیر مستقیم در حال رانندگی هستید احتمال از دست دادن کنترل خودرو پایین است. حتی در زمان پیچیدن با سرعت کم بر روی جاده خشک هم احتمال بروز مشکل بسیار کم است. هرروز میلیون‌ها خودرو در جاده‌ها حرکت می‌کنند بدون آنکه مشکلی برایشان پیش بیاید. اما گاهی در زمان پیچیدن و یا حتی در زمان حرکت در مسیر مستقیم، کنترل خودرو از دست راننده خارج می‌شود و در عمل خودرو در مسیری غیر از آنچه راننده از طریق فرمان به خودرو انتقال می‌دهد حرکت می‌کند.

در خودروهای معمولی، کنترل این وضعیت برای راننده‌های آماتور تقریبا غیرممکن و برای رانندگان حرفه‌ای دشوار است اما در خودروهای مدرن، سیستم پایداری الکترونیکی خودرو است که بروز این وضعیت را تشخیص داده و خودرو را تحت کنترل راننده در می‌آورد.

این سیستم از سوی خودروسازان و شرکت‌های مختلف با اسامی متفاوتی نامیده می‌شود چراکه هر نام در اختیار یک شرکت است و استفاده از آن از سوی دیگران محدودیت دارد اما رایج‌ترین نام‌ها ESP به معنای برنامه پایداری الکترونیکی و ESC به معنی کنترل پایداری الکترونیک است هرچند درنهایت کارکرد همه این سیستم‌ها یکسان است.

ESP مخفف چیست؟

عبارت ESP مخفف جمله Electronic Stability Program است. معنی این جمله را می‌توان به‌صورت برنامه پایداری الکترونیک ترجمه کرد. البته باید در نظر داشته باشید این سیستم با نام‌های مختلفی شناخته می‌شود. در زبان فارسی معمولا این عبارت به‌صورت سیستم کنترل پایداری ترجمه شده است.

سیستم کنترل پایداری چگونه بروز مشکل را تشخیص می‌دهد؟

این سیستم اگر بخواهد به راننده در کنترل خودرو کمک کند باید در مرحله اول بروز بی‌تعادلی در خودرو را تشخیص دهد. برای این منظور این سیستم از مجموعه‌ای از سنسورها و یک پردازشگر استفاده می‌کند. یکی از سنسورها زاویه فرمان را بررسی می‌کند. زاویه فرمان نشان‌دهنده جهت حرکت مورد درخواست راننده است. از سوی دیگر سنسورهایی با بررسی شتاب جانبی خودرو و سرعت چرخش چرخ‌ها، می‌توانند جهت حرکت واقعی خودرو را به دست آورند.

در حالت طبیعی این دو جهت یکسان است و با چرخاندن فرمان به هر سمت، خودرو نیز به همان سمت حرکت می‌کند، اما در شرایطی که کنترل خودرو از اختیار راننده خارج شود دیگر جهت حرکت خودرو با جهت فرمان یکسان نیست. پردازشگر سیستم، اختلاف این دو پارامتر را بررسی کرده و با بروز اختلاف میان آن‌ها، تشخیص می‌دهد خودرو در وضعیت تعادل نیست و به این ترتیب سیستم کنترل پایداری وارد عمل می‌شود.

ESP چگونه کار می‌کند؟

برای کنترل خودرو در این شرایط، راننده‌های حرفه‌ای فرمان را در جهت مناسب می‌چرخانند و با استفاده از پدال‌های گاز و ترمز، تلاش می‌کنند خودرو را تحت کنترل در آورند. شاید به نظر برسد ESP یا سیستم کنترل پایداری هم می‌تواند همین کار را بکند ولی ماجرا پیچیده‌تر است.

چرخاندن فرمان توسط ESP می‌تواند خطرناک باشد و به همین دلیل کنترل فرمان در اختیار سیستم کنترل پایداری نیست ولی ESP چگونه کار می‌کند؟ سیستم کنترل پایداری با استفاده از ترمزها و گاز، خودرو را کنترل می‌کند. به این ترتیب خودرو می‌تواند بدون مشکل، به مسیر بازگردد.

در این شرایط ESP از طریق ABS توان ترمز گیری بر روی تک تک چرخ‌ها به‌صورت جداگانه را دارد ضمن آنکه در خودروهایی مجهز به پدال گاز برقی، می‌تواند میزان باز بودن دریچه گاز را نیز کنترل کند تا دور موتور خودرو کم شود. با این امکانات، سیستم به‌محض تشخیص بی‌تعادلی، ابتدا میزان باز بودن دریچه گاز را کاهش می‌دهد تا توان موتور کمتر شود و سپس با توجه به موقعیت، ترمز چرخ‌های داخل یا خارج پیچ را درگیر می‌کند تا خودرو به جهت درست بازگردد. این سیستم را به‌عنوان یکی از آپشن های تیگو ۸ پرو نیز دیده‌ایم و در مورد کارکرد آن مواردی آمده است.

کارکرد سیستم کنترل پایداری در عمل

در این حالت اگر خودرو در حال خروج از پیچ باشد (کم فرمانی) ترمز چرخ داخلی عقب درگیر می‌شود و اگر خودرو در حال پیچیدن به دور خودش باشد (بیش فرمانی) ترمز چرخ جلو و خارج پیچ درگیر می‌شود. به این ترتیب سیستم کنترل پایداری در حالت عادی کاری انجام نمی‌دهد و تنها در پشت صحنه در حال بررسی است. اما به‌محض وقوع هرگونه مشکلی به‌سرعت وارد عمل می‌شود و در کسری از ثانیه خودرو را به وضعیت متعادل باز می‌گرداند.

سیستم کنترل پایداری به‌گونه‌ای تنظیم شده که پیش از بروز هرگونه مشکل حادی، به‌سرعت با ترمز گیری مناسب خودرو را به وضعیت تعادل برساند و معمولا اجازه نمی‌دهد وضعیت خودرو به مرحله بحران برسد. به‌علاوه ESP می‌تواند دریچه گاز را هم کنترل کند و در موقع لازم، نیروی موتور را هم محدود کند.

آیا امکان خاموش کردن ESP وجود دارد؟

در خودروهای اسپرت در زمان راندن در پیست، گاهی رانندگان ترجیح می‌دهند با دریفت پیچ‌ها را طی کنند که در این شرایط باید بتوان ESP را از مدار خارج کرد. به همین دلیل در این خودروها ESP از طریق دگمه‌ای خاموش می‌شود هرچند کنترل خودرو در این شرایط تنها از عهده رانندگان حرفه‌ای بر می‌آید.

در خودروهای شهری و غیر اسپرت مانند فونیکس FX نیز امکان خاموش کردن ESP وجود دارد. این کار معمولا از طریق یک دگمه و یا از طریق صفحه نمایشگر میسر است. در این حالت باید با احتیاط بیشتری رانندگی کنید. به‌علاوه در بسیاری از خودروهای غیر اسپرت، امکان خاموش کردن دائمی ESP وجود ندارد. در این خودروها، پس از عبور از سرعت مشخصی، سیستم کنترل پایداری به‌طور خودکار روشن می‌شود.

چراغ ESP چیست؟ عبارت ESP off چیست و روشن شدن چراغ ESP به چه معنا است؟

همان‌طور که گفتیم در بعضی از خودروها امکان خاموش کردن سیستم ESP وجود دارد. برای این منظور معمولا دگمه‌ای در نظر گرفته می‌شود. به‌طور کلی ESP با روشن شدن خودرو فعال می‌شود و به همین دلیل روشن بودن آن نشانه‌ای در خودرو ندارد. ولی برای مواقعی که راننده این سیستم را خاموش می‌کند، چراغ ESP در نظر گرفته شده است. روشن شدن چراغ ESP که عمدتا به رنگ زرد است به معنای خاموش بودن سیستم کنترل الکترونیکی پایداری خودرو است.

در این شرایط یا چراغی با رنگ زرد و شکلی شبیبه به خودرو در حال سر خوردن به نمایش در می‌آید و یا عبارت ESP off بر روی صفحه نشان‌دهنده‌ها ظاهر می‌شود. در هر دو حالت معنی آن خاموش بودن سیستم ESP و لزوم توجه بیشتر راننده است.

مشاوره خرید محصولات مدیران خودرو (نقدی | اقساطی)
برای اطلاع از جدیدترین شرایط فروش محصولات مدیران خودرو (ام وی ام | فونیکس) به صورت نقدی و اقساطی، شماره خود را درج کنید.