گرمایش زمین و دغدغههای زیست محیطی در کنار محدودیتهای استفاده از سوخت فسیلی، کشورهای جهان را یکی پس از دیگری به سمت استفاده از سوختهای پاک، سوق میدهد. در این نوشتار قصد داریم نگاهی مختصر به روند خودروهای الکتریکی و سیر تحول آنها داشته باشیم که قصهای نزدیک به ۲۰۰ سال را شامل میشود.
در جهان خودرو برای رسیدن به جایگاهی که امروز بالغ بر ۸۰ درصد از سهم بازار خودرو در کشوری مثل نروژ به خودروهای برقی اختصاص یافته، ایران مسیر زیادی را در پیش دارد. البته با عزم راسخ برندهایی پیشرو نظیر فونیکس برای جایگزینی خودروهایی با سوخت پاک، این مسیر میتواند با سهولت و سرعت مضاعفی طی شود.
خودروهای برقی، تاریخچهای قدیمیتر از موتورهای احتراق داخلی دارند و تقریباً ۵۰ سال پیش از موتور احتراقی، ساخته شدند.
از اولین خودروی برقی در فاصله سالهای ۱۸۳۲ تا ۱۸۳۹ رونمایی شد. اساس توسعه در زمینه خودروهای الکتریکی، در فاصله این سالها رقم خورد که رابرت اندرسون فیزیکدان اسکاتلندی یک کالسکه بدون اسب با باتری غیرقابل شارژ ساخت. تا پیش از آن، «بخار آب» نیروی پیشرانه اولین نسل از کالسکههای بدون اسب را تشکیل میداد اما منبع انرژی قابل اتکایی برای وسایل نقلیه شخصی به شمار نمیرفت. از زمانی که باتری اختراع شد، موتورهای برقی هم به دنبال آن ساخته شدند و ظرف مدت کوتاهی از آن باتریها و موتورها در کالسکهها استفاده شد. فعالیت شیمیدان هلندی «سیبراندوس استراتینگ» نیز در سال ۱۸۳۵ به توسعه یک کالسکه الکترومغناطیسی انجامید که به عنوان قدیمیترین وسیله نقلیه الکتریکی، کماکان در معرض نمایش است.
بر خلاف انتظار برای توسعه خودروهای الکتریکی در قرن بیستم، هزینه بالا، حداکثر سرعت کم و برد کوتاه خودروهای الکتریکی با باتری در مقایسه با خودروهای موتور احتراق داخلی، منجر به کاهش استفاده از آنها در سراسر جهان شد. ارائه بنزین ارزان قیمت و شروع آسفالت جادهها موجب شد موتورهای احتراق داخلی، معابر را فتح کنند. طی دهه ۱۹۲۰ با کشف نفت در تگزاس، قیمت بنزین به شدت کاهش یافت. جایگاههای بنزین در کنار جادههای آسفالت ظاهر شدند، توسعه وسایل نقلیه الکتریکی یا هیبریدی اساساً متوقف شد و تا سال ۱۹۳۵، این خودروها رفته رفته از رونق افتادند. در نیمه قرن بیستم، کمبودهای ناشی از جنگ جهانی دوم باعث افزایش علاقه به وسایل نقلیه الکتریکی را به همراه داشت. گر چه به رغم حمایت دولتها از تحقیق و توسعه، خودروهای برقی با استقبال خوبی از سوی مصرفکنندگان مواجه نشد و شرکتهای فعال در این زمینه هم بقای چندانی نیافتند. به دنبال جنگ جهانی دوم، کمبود فرآوردههای نفتی، علاقه و تولید خودروهای الکتریکی را احیا کرد. اواخر این قرن بیستم با رشد علاقه به خودروهای الکتریکی همراه بود. طی دهه ۱۹۷۰، فیات، جنرال موتورز و نیسان نمونههای اولیه EV را به عنوان محصولات کانسپت توسعه دادند. فولکسواگن نیز در سال ۱۹۸۵، نسخههای الکتریکی و هیبریدی خودروهای محبوب گلف خود را آزمایش کرد.
در آغاز قرن بیستویکم خودروهای برقی و هیبریدی در کنار خودروهای گازسوز در جادهها جای گرفتند و خودروهای پریوس (تویوتا)، نیسان و تسلا، فصل تازهای را برای وسایل نقلیه الکتریکی رقم زدند. در حالی که برندهای مختلف، با سرعت پایینی در این مسیر حرکت میکردند، ظهور تسلا جهش بزرگی را
در عرصه خودروهای الکتریکی رقم زد و خودروسازان قدیمی را تخت فشار قرار داد تا خط تولید خودروهای الکتریکی را توسعه دهند. در سال ۲۰۱۲، مدل S به عنوان اولین وسیله نقلیه مسافربری تسلا عرضه شد و در سال بعد به پرفروشترین خودروی الکتریکی در ایالات متحده تبدیل شد. در همین سال برند رنو هم «زوئی» را معرفی کرد که پرفروشترین خودروی برقی اروپا در تمام دوران لقب گرفت.
در بازار خودروی ایران اما عدم آمادگی زیرساختهای تأمین انرژی خودروهای برقی، مانعی برای ورود این محصولات به خیابانها بوده است. گرچه خودروهای الکتریکی، سابقه محدودی از واردات به بازار ایران را داشتهاند اما این روند تاکنون به صورت رویدادی عام و جدی پیش نرفته است. واردات محصولات نیمه برقی (Hybrid) قدمتی بیش از یک دهه ندارد. در چنین شرایطی آنچه از برندهای مطرح و پیشرو انتظار میرود، این است که در راستای اهداف زیست محیطی و عبور از مصرف سوختهای فسیلی، دست به اقدامات عملی بزنند و برای دسترسی هر چه بیشتر مشتریان به خودروهای پاک، گامهای بزرگتری بردارند. در این میان، برند نوآور فونیکس به عنوان نامی که با لوکس بودن و تولید مبتنی بر تکنولوژی به عرصه فعالیت در بازار خودرو ایران ورود کرده، در نمایشگاه خودرو وزارت صمت در سال ۱۴۰۱ از برنامه خود برای تولید محصولاتی دوستدار محیط زیست خبر داد. از سویی محدودیت سوختهای فسیلی و استهلاک مضاعف خودروهای بنزینی-دیزلی و از سوی دیگر، موضوع جدی آلودگی هوا در کلانشهرهای کشور، فونیکس را بر آن داشت در زمینه خودروهای الکتریکی هم پیشگام باشد. این برند برنامههای گستردهای برای ارائه محصولات سازگار با طبیعت در قالب EV (تمام برقی) و PHEV (پلاگین-هیبرید) دارد که طی ماههای آتی، میتوان رونمایی از آنها را به نظاره نشست.
ثبت نظر